Onuitgesproken conflict in teams. IJzige stiltes. Hoe deal je daarmee zonder dat je het voor een team gaat oplossen? Twee luie interventies.

Keurig hangen de flappen aan de muur.
Elk team heeft een top 3 gemaakt van de ongeschreven regels
die in hun samenwerking spelen.

Er hangen mooie en minder mooie ongeschreven regels tussen.
Eentje komt overal terug: we vinden professioneel veel van elkaar maar geven elkaar daar nauwelijks feedback over.
Er zijn in de teams goede gesprekken over gevoerd.

Maar 1 flap trekt alle aandacht.
Omdat ie maagdelijk wit is.
Er staat helemaal niks op.

Onuitgesproken conflict

Het is duidelijk dat iedereen het ziet.
Niemand die iets zegt.
Er worden alleen blikken uitgewisseld.

Léonie en ik kijken elkaar aan:
“Je mag toch hopen dat ze het team een vraag stellen,
Een knuffel geven of wat dan ook. IETS.”

Het team dat de lege flap ophing, zit er verslagen bij.
Nog opvallender: ze zitten verspreid over de ruimte en niet als team bij elkaar,
zoals alle andere teams.

Luie interventie

We besluiten zelf maar een vraag te stellen:
“Welke logische vraag wordt nu niet gesteld?”

Kees reageert als eerste: “Waarom is jullie flap leeg? Hebben jullie geen ongeschreven regels?”

“Omdat we geen team zijn!” buldert Marian.
“Nooit geweest ook. Dat werd pijnlijk duidelijk in ons gesprek net.
Als je het tenminste een gesprek kunt noemen.”

Wow, denk ik.
Wat moedig en wat spannend om dit aan te gaan te midden van veertig collega’s.
Gelijk bekruipt me ook twijfel: hadden we dit anders aan moeten pakken?

De pijn van het verslagen team is voelbaar.
Maar na Marian’s uitbarsting blijft de rest van het team stil.

“Welke behoeften voelen jullie als je naar dit team kijkt?” vragen we.

“Ik kom even een knuffel geven” zegt Nisa. Ze staat op en knuffelt Marian.
Veel collega’s volgen en knuffelen de andere leden van dit team.
Er wordt gehuild. Ontlading. De spanning vloeit uit de groep weg.

We vragen het team van Marian hoe ze het ervaren
dat ze dit met de andere collega’s gedeeld hebben.
Ze geven (gelukkig) aan opgelucht te zijn.
Ook de andere teams zijn opgelucht.
De ijzige conflicten en onuitgesproken oordelen waren al tijden voelbaar
maar niet uitgesproken.

Dit ene team hield de andere teams daarmee
een mooie spiegel voor:
dit is wat er gebeurt als we de ongeschreven regel
(‘we vinden van alles van elkaar maar spreken dit niet uit’)
onder de oppervlakte laten door broeien en niet aanpakken.

Het spelen van het spel der ongeschreven regels leverde in dit geval twee dingen op:

1. Het team van Marian werd wakker en besloot om zich verder te laten coachen door ons. De pijn lag nu op tafel. Ze konden er niet meer omheen.
2. De andere teams voelden meer urgentie om zich te gaan uitspreken en is dat ook meer gaan doen.

Wat het spel niet bracht? Luchtigheid en lol.
Die was ver te zoeken.

Vaak genoeg brengt het spel wel luchtigheid en lol.
Dat dit nu niet gebeurde, nemen we op de koop toe.
De resultaten vinden we veel belangrijker.

Wil je leren hoe je ons spel met optimaal resultaat inzet?
Hoe je omgaat met onverwachte wendingen en spannende situaties
die je tegen kunt komen als je met het spel werkt?

Op 9 april geven we weer training ‘het spel der ongeschreven regels’.
Meer weten? Klik hier.

Binnen een half uur is het duidelijk.
In dit team houden ze het veilig.
Emoties worden niet besproken,
zorgvuldig weggepoetst.

Feedback als grap

Feedback wordt al helemaal niet gegeven.
Alleen verpakt in een grap,
een algemene opmerking voor niemand in het bijzonder bedoeld (dus wel)
of met een hele grote strik eromheen:
Verkleinwoorden, lange zinnen, veel verzachtende woorden na de kritiek.

Ze kijken mij aan bij een boodschap die voor een collega bedoeld is.

Complimenten geven is blijkbaar net zo spannend.
Want ook dan kijken ze mij aan en spreken ze in de derde persoon over elkaar.
Na twee uur besluit ik het aan te gaan.

Ik benoem wat ik zie gebeuren. 
Ook benoem ik dat de sfeer gespannen voelt op het moment dat er een poging tot feedback geven gedaan wordt.

(Ik zeg niet dat het voor mij spannend voelt
En ik check ook niet of ik de enige ben die spanning voelt.
Waarom durf ik dat eigenlijk niet te zeggen?)

Ontkenning

Het team kijkt me schaapachtig aan.
Ik zie mensen knikken als teken van herkenning.
De ja-knikkers houden acuut op met knikken, als één van teamleden zegt:
“Nee hoor, wij vinden dat niet spannend.
Wij geven elkaar regelmatig feedback”

En ik? Ik druip met de staart tussen de benen af.

Misschien zie ik het wel verkeerd…?
Ik voel me gefrustreerd en onzeker:
“Ik ben een slechte teamcoach”, gonst het door mijn hoofd.

Ik besluit een pauze in te lassen.
In de pauze besluit ik een rondje te lopen
Want mijn hoofd maakt overuren.
En ik ben niet echt aardig voor mezelf
Onder deze omstandigheden kan ik niet presteren.

Tijdens het lopen kom ik langzaam tot bezinning.
Dit team heeft een aantal ongeschreven regels over hoe ze omgaan met elkaar:
welk gedrag ze accepteren en wat taboes zijn.
Je haalt ze zo uit deze tekst, dus ik zal ze niet opschrijven.

Groepsdruk en ongeschreven regels

Ik realiseerde me weer wat een magnetisch effect er uit gaat van die ongeschreven regels.
Intuïtief voel je ze gelijk aan.
En iedereen die zich bij het team aansluit
past zich zo snel mogelijk aan die regels aan.
Want dat scheelt een hoop gedoe.
Dit fenomeen heet in de sociale psychologie groepsdruk.

Dit team oefent op elkaar en ook op mij (onbewust) druk uit om het vooral veilig en leuk te houden.
Want zo zijn ze dat gewend.
Door het te benoemen haal ik het team uit de comfortzone.
En dan zijn er altijd wel een paar teamleden die ervoor zorgen dat het team weer terug naar de vertrouwde gewoontes gaat.
Want dat voelt comfortabel.

Welke (ongewenste) druk oefent jouw team op jou uit?

Na de pauze zit er voor mij maar een ding op: volhouden.
Door opnieuw het teamgedrag te benoemen
En de ja-knikkers uit te nodigen om het ja-knikken toe te lichten

Desgevraagd herkennen de ja-knikkers mijn spanning heel goed.
Ze vinden het belangrijk dat teamleden elkaar meer scherp gaan houden.
Ze geloven dat het team dan veel meer kwaliteit gaat leveren.
En dat mensen zich beter aan afspraken gaan houden.
Maar het is zo spannend in dit team!

Daarom knikken ze ja maar zeggen geen ja.
En laten ze zich zo makkelijk de mond snoeren.

Beweging

Nu het op tafel ligt durven meer teamleden iets te zeggen. 
Ze gaan tegen de stroom in door te zeggen dat ze het helemaal niet zo goed vinden gaan.
Ineens is er ruimte voor nieuwe meningen.

Andere mensen dan normaal krijgen invloed.
Ben je er dan?
Nee, zeker niet. Maar het is wel een mooie eerste stap.

De moraal?
Mijn eigen coach, Monique Bolung, zei ooit tegen mij:
“Annemiek, dat team gaat niet uit haar comfortzone komen als jij erin blijft zitten”.

Als manager of teamcoach doorbreek je de teamcultuur alleen maar als je tegen de stroom in gaat.

Met andere woorden:
voel waar de spanning zit en ga die spanning aan
door precies dat te doen waarvan het team je onbewust probeert te weerhouden.
En houd vol! Lange tijd.

Net zolang tot het oude teamgedrag langzaam uitdooft
en plaatsmaakt voor nieuw gedrag.

Om het teamgedrag te veranderen moet je eerst scherp hebben
welke ongeschreven regels het huidige teamgedrag in stand houden.
Daarna zal je tegen de stroom in moeten gaan.

Wil je weten hoe je dat kunt doen op een manier
die bij jouw managementstijl past?

Wil je leren hoe je je team écht beweegt naar de gewenste cultuur?
Zodat je blijvende gedragsverandering krijgt en je team beter presteert?
In juni starten we weer met een driedaagse training ‘luie teamcoaching met grote impact’.

Je leert hoe je jouw eigen spanning makkelijker herkent en inzet.
Je leert hoe je interventies doet die maximale resultaten geven, met minimale inspanning.

Eerst wat meer lezen? Voor managers en teamcoaches: ons boek ‘Ongeschreven regels’.
Voor teamleden: ‘Samenwerken voor gevorderden’