Psychologische veiligheid in teams. Belangrijk om aandacht aan te besteden. Maar soms kapen teamleden onbedoeld het hele teamproces door te schermen met uitspraken als ‘het is hier onveilig’. Soms moet je onveiligheid in een team juist opzoeken om de veiligheid te doen terugkeren.
“Het is ook niet veilig genoeg in dit team
om elkaar feedback te geven.” Zegt Maria.
“Wie herkent zich daarin?” vraag ik
Er gaan handen omhoog.
Lia vult aan: “je weet hier nooit bij wie het allemaal terecht komt.”
“Welke vragen roept dit op, die je aan elkaar wilt stellen?” probeer ik.
Het blijft stil.
Ze kijken me glazig aan.
Ik begin te snappen waarom het hier onveilig is.
Ik ben net een half uur binnen
en de eerste patronen rondom veiligheid zijn zichtbaar.
De patronen
De grootste monden in het team spreken feiten-taal (het is …).
Ook spreken ze veelal namens het hele team (“wij vinden…”)
Ik voel weinig ruimte voor tegenspraak.
Verder wordt gesproken over roddel en achterklap
waar niemand in het bijzonder op aangesproken wordt.
Tot slot stelt niemand vragen.
Tussen de regels door wordt van alles gezegd
en niemand vraagt door.
Over onveilig gesproken!
Eigen lijf als instrument
Ik voel onrust in mijn onderbuik.
Spanning in mijn kaken.
Ik kijk rond en zie dat ik niet de enige ben last van spanning heeft.
Alles in mij zegt dat ik dit niet hardop moet zeggen,
dan gaat vast mijn kop eraf.
Ik raap mijn moed bij elkaar.
“Ik ben nu een half uur binnen
en ik voel de spanning in mijn lijf stijgen.
Zijn er meer mensen die dat hebben?”
Allerlei alerte ogen kijken me aan nu.
Het blijft nog even stil.
Dan gaan er voorzichtige handen omhoog,
van teamleden die nog weinig gezegd hebben.
Er komen nog geen woorden.
Ik kijk naar Noor.
Noor kijkt boos.
Steeds praten over veiligheid creëert onveiligheid
“Noor, wat gaat er allemaal door jouw hoofd?”
“Nou, eerlijk gezegd heb ik het idee
dat we ook wel een big deal maken
van die veiligheid.
Dat ik soms denk: kunnen we niet gewoon aan het werk.
Al dat gelul over elkaar en over de sfeer.
Daarom had ik ook helemaal geen zin in deze bijeenkomst.”
“Heb je het idee dat praten over onveiligheid helpt?”
Noor aarzelt even.
“Nee, ik heb het idee dat het daar juist onveiliger van wordt.
Iedereen trekt onmiddellijk de handrem aan
en er wordt juist niks meer openlijk besproken”
“Wil je eens toetsen hoe jouw collega’s daar naar kijken?”
“Ja, dat wil ik wel.
Hoe denken jullie daarover?
Zou het kunnen dat we het juist onveilig maken
door het er steeds over te hebben?”
“Nou, dat denk ik niet.” Zegt Maria fel.
Andere teamleden gaan weer in terug in hun hok.
Het valt meteen stil.
“Dan zal het wel aan mij liggen” zegt Noor.
“Heb je iedereen gehoord nu?” vraag ik aan Noor.
“Nee, ik geloof het niet.” Antwoordt Noor.
“Ik wil er wel wat over zeggen….”
Begint Laura voorzichtig.
Excuses om niet te bewegen
“Ik denk dat Noor misschien een punt heeft.
We zitten hier omdat we allemaal willen werken
aan een gezondere aanspreekcultuur in ons team.
Dan helpt het niet als we maar over onveiligheid blijven praten.
Misschien moeten we dat ook niet steeds als excuus blijven aanvoeren
om elkaar niet aan te spreken.”
Ze kijkt onzeker rond.
“Ja, ik vind het heel spannend om dat te zeggen merk ik…”
“Nou ik vind het nogal wat dat je zegt dat we het als excuus gebruiken” zegt Maria.
“Maar ze heeft wel een punt.” Reageert Mark.
“Zolang we blijven roepen dat het onveilig is
en dat we daarom elkaar niet aanspreken,
komen we nooit verder.”
“Sterker nog” vul ik aan.
“Door steeds over onveiligheid te spreken en het als reden te gebruiken
om geen feedback te geven, hou je de onveiligheid in stand.
Want de oordelen druipen van jullie communicatie af.
Ze worden alleen niet uitgesproken.”
Psychologische veiligheid herstellen
Ik deel mijn observaties van de start van de bijeenkomst.
Langzaam maar zeker beginnen meer kwartjes te vallen bij het team.
“Hoe is het nu met de veiligheid gesteld?” vraag ik.
“Nou je zo zegt: stukken beter” zegt Mark.
“Er komen geluiden op tafel die ik nooit eerder hoorde.
Nog een beetje voorzichtig maar het begin is er.
En volgens mij wordt er ook beter geluisterd.”
De meeste teamleden knikken opgelucht mee.
Maria nog niet.
Die is stiller dan ooit.
Bert merkt het gelukkig op.
“Maria, je bent zo stil..”
“Laat me maar even.
Ik moet het nog even op me in laten werken.”
Niemand begint gelukkig met sussen of pamperen.
Het is goed zo.
Voor nu dan.
Over Firijn
Firijn ontgrendelt de kracht van groepen.
Er zit zoveel meer in een soepel werkend team. Meer plezier, meer inzet, meer commitment, meer snelheid en vooral: meer resultaat. In omzet, in klanttevredenheid, in prestaties, in efficiency, in kwaliteit. Om dat er uit te halen, moet je soms wél stevig ingrijpen. En dan heb je aan ons een goeie.
We hebben een behoorlijk afwijkende werkwijze van de meeste andere coaches.
In alles wat we doen nemen we de groep als geheel als uitgangspunt – niet het individu. Omdat we geloven dat échte verandering, verandering die blijft, alleen in de onderlinge dynamiek kan plaatsvinden. Het is de interactie die teams kan bouwen en breken.
Ben je geïnteresseerd geraakt? Aarzel in dat geval niet om contact met ons op te nemen. Wij zijn er voor je. En voor je team.
Wil je meer verhalen en tips over hoe je met minder energie meer uit je samenwerking kunt halen?
Samenwerken voor gevorderden staat boordevol herkenbare teamverhalen, met praktische tips om van elke samenwerking een feestje te maken. Bestel hier de paperback of het e-book.
