Hoe krijg je dat teamlid uit die slachtofferkuil?

by | 13 september 2020 | Luie teamcoaching, Teaminterventies

Dat ene teamlid dat maar blijft jammeren. Veel teams worden er gek van. Er lekt energie op weg. Zonder dat ze het doorhebben doen teams en hun leidinggevenden er veel aan om het slachtoffergedrag te versterken. 

“Ik denk dat het goed is om te zeggen
dat het niet makkelijk voor me is geweest de afgelopen tijd.”
Zegt Jan, een van de teamleden van een zorgteam dat we coachen.

“Ik had natuurlijk graag mijn functie behouden.
Maar dat bleek fysiek echt niet mogelijk.
Nog steeds heb ik regelmatig klachten waardoor ik niet kan werken.
Ik weet dat er collega’s zijn die dit lastig vinden.”

Inmiddels hebben twee collega’s hun telefoon erbij gepakt.
Hun gezichten spreken boekdelen “Daar gaan we weer…” druipt er vanaf.

De positieve, sprankelende sfeer die er net nog was in het team
is binnen een paar tellen vakkundig om zeep geholpen.

Jan vervolgt, schijnbaar onverstoorbaar en zichtbaar emotioneel.
“Het lijkt wel of ze zich niet kunnen voorstellen wat ik allemaal meemaak.
Ik heb het er vaak genoeg met ze over gehad.
Ik word daar echt verdrietig van.”
Jan schuifelt zenuwachtig heen en weer.
Hij kruipt in elkaar op zijn stoel als hij stopt met praten.

Er valt een korte stilte.

Dan pakt Joanne het stokje op:
“Volgens mij ben ik nu aan de beurt”
Waarna ze doodleuk verder gaat met de opdracht.
Alsof Jan nooit iets heeft gezegd.

De slachtofferkuil

Calimero-gedrag wordt in de meeste teams niet erg gewaardeerd.
Sterker nog, de meeste teams ervaren het als een enorme energieslurper.

Teams en hun leidinggevenden duiden dit gedrag over het algemeen als een individueel probleem: Jan’s probleem dus.
Teamleden hebben daar last van.
Ze voelen zich onmachtig om het te veranderen.
En kijken vaak naar de manager (of de teamcoach) om het op te lossen.

Wij zien het voorbeeld van Jan en zijn team
als een teamprobleem.
En die manier van kijken helpt ons om het op te lossen.

Teampatroon

We beschrijven het patroon dat we zien.
Jan jammert vanuit zijn gebruikelijke slachtofferkuil (dat doet ie vaker).
Hij voelt zich weer niet gehoord en niet serieus genomen.

De rest van het team negeert Jan of behandelt hem daadwerkelijk als slachtoffer,
door eindeloos te sussen, mee te denken en oplossingen aan te dragen.
Mensen verbijten hun irritatie, die bij elke inbreng van Jan versterkt.
Ze hebben niet de illusie dat Jan ooit stopt met jammeren.

Het effect valt te raden:
Jan gaat harder op de deur kloppen.
Het gejammer versterkt.
Het team sluit zich steeds verder af.

Kortom, een zichzelf versterkend patroon
waarbij teamleden compleet uit verbinding gaan.

Interactiepatronen doorbreken

Een eerste stap om dit interactiepatroon te veranderen
is dat het team zich bewust wordt van het patroon
en dat iedereen er op zijn eigen manier aan meehelpt om het in stand te houden.

Je kunt het team helpen bij de bewustwording met luie interventies.
Kenmerkend voor luie interventies is dat ze helpen
om het eigenaarschap in teams te vergroten.

Luie interventies

Voorbeelden van luie interventies in deze situatie zijn bijvoorbeeld:
“Wat gebeurt er nu?”
“Kees, wat zie jij steeds in het team gebeuren als Jan aan het woord is?”
“Wat gebeurt er steeds in dit team als Jan aan het woord is?”
“Karin, hoe denk jij dat het nu met Jan is? En wat zie je bij collega’s X en Y gebeuren in reactie op Jan?“
“Wat wordt hier nu niet gezegd maar wel gevoeld?”

Kortom, vele wegen naar Rome.
Alle genoemde interventies brengen in onze ervaring beweging.

Ze laten teams nadenken over hun eigen patronen.
En meer dan dat: de patronen worden in het team bespreekbaar gemaakt.

Vervolgens is het slim dat teamleden
met elkaar in gesprek gaan
over de (ongewenste) effecten van dit patroon op hun werk.
En onderzoeken hoe ze de patronen waar nodig kunnen gaan doorbreken.

Wil je leren hoe je teams helpt om hun eigen patronen te versterken of te doorbreken? Zonder dat jij er heel hard aan blijft trekken? Dat leer je in onze superpraktische training Luie Teamcoaching met grote impact. De eerstvolgende editie start begin oktober. Er zijn nog twee plekken dus wees er snel bij!

Over Firijn

Firijn ontgrendelt de kracht van groepen.

Er zit zoveel meer in een soepel werkend team. Meer plezier, meer inzet, meer commitment, meer snelheid en vooral: meer resultaat. In omzet, in klanttevredenheid, in prestaties, in efficiency, in kwaliteit. Om dat er uit te halen, moet je soms wél stevig ingrijpen. En dan heb je aan ons een goeie.
We hebben een behoorlijk afwijkende werkwijze van de meeste andere coaches.

In alles wat we doen nemen we de groep als geheel als uitgangspunt – niet het individu. Omdat we geloven dat échte verandering, verandering die blijft, alleen in de onderlinge dynamiek kan plaatsvinden. Het is de interactie die teams kan bouwen en breken.

Ben je geïnteresseerd geraakt? Aarzel in dat geval niet om contact met ons op te nemen. Wij zijn er voor je. En voor je team.

Slimme interventies

Wil je meer slimme teaminterventies leren?
In onze driedaagse training ‘luie teamcoaching met grote impact’
leer je hoe je met minder energie teams naar grote hoogtes coacht.

Teamcoaching is niet altijd zonder gevolgen

  Ik heb een overleg met onze opdrachtgever, het clusterhoofd, en de leidinggevenden van de afdeling die wij begeleiden bij een urgente verandering.  “Wij hebben ook nog wel een puntje van orde dat we willen inbrengen...” zegt één van de leidinggevenden. Zo klein...

Generatiegedoe

  "Jullie geven ons steeds het gevoel dat het vroeger beter was dan nuen daarmee voelt het alsof wij het dus niet goed doen."Ze krijgt veel knikkende hoofden ter bevestiging. Zo scherp is het nog niet eerder uitgesproken. De jonge garde staat aan één kant van de...

Nieuwe mensen moe

  “Ja, maar ik ben nog nieuw in dit team.” zegt Thirza aarzelend.Ze kijkt vertwijfeld in het rond.“Hoe lang ga je dat nog zeggen?” vraagt Jim, op enigszins geïrriteerde toon.Hij schudt zijn hoofd.“Je hoort er nu toch gewoon bij, dus je kunt gewoon meedoen.”“Ja, zo...

Egovrij leiderschap

  "Mag ik eens een experiment doen?" De directeur kijkt er onzeker bij.Hij kijkt mij vragend aan. "Tuurlijk", zeg ik."Het is jullie feestje. Niet het mijne." Formele en informele rollen in het team De MT leden staan al een tijdje opgesteld in de ruimte,aan de hand van...

Ongezouten feedback als teken van groei

  “Ik weet van mezelf dat ik soms heel streng en chagrijnig kan zijn.En omdat mijn stem vrij hard is, kan dat best intimiderend overkomen.Ik doe echt mijn best om daaraan te werken.Maar dat lukt me nog niet altijd” zegt Dirk. We zijn aan de slag met een team dat...

Boosterdag voor teamcoaches

14 juni 2024